Gerçek Bir Metaverse'e Ne Kadar Yakınız?

Tam anlamıyla bir Metaverse inşa etmeye ne kadar yakınız? Bu ideale ulaşmaya en yakın projeler nedir?

Bu konuda, devrim niteliğinde sayılabilecek çalışmaları kimler yapıyor? Gelin birlikte inceleyelim.

Önce Metaverse'ü tanımlayalım.👇

🔸Metaverse Nedir?

Metaverse, kullanıcıların sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik ve diğer teknolojiler aracılığıyla etkileşimli, üç boyutlu sanal dünyalarda bir araya gelip sosyalleşebileceği, çalışabileceği ve eğlenebileceği dijital bir evreni ifade ediyor.

İnternet'in geleceğini temsil eden Metaverse kavramı, kullanıcıların dijital varlıklar oluşturup ticaret yapmasına, eğlence, sosyalleşme, eğitim vb. alanlarda, gerçek dünyaya, tam anlamıyla bir alternatif oluşturan çözümler sunmasına ve fiziksel gereksinimlerden çok büyük oranda bağımsızlaşmasına olanak tanıyan bir sanal evren demek.

Metaverse kavramı, şu anda birçok teknoloji şirketi ve girişimin üzerinde çalıştığı bir teknolojik devrimin üst başlığı. Tıpkı internet altyapısı gibi ya da küresel web ağı gibi, kümülatif bir birikimle inşa edilebilecek, büyük ve heyecan verici bir proje. Fakat önüne gelen Metaverse'ten bahsettiği ve büyük vaatlerde bulunduğu için, toplum genelinde, scam projelerden biriymiş gibi algılanıyor.

🔸Şu Anda Metaverse'ü İnşa Etmek İçin Kimler, Ne İçin Çalışıyor?

Tam olarak, hayal ettiğimiz şekliyle gerçekleştirilmiş bir Metaverse'e yönelik çalışmalar, hâlâ erken aşamalarında olsa da, birçok şirket ve proje, birbirine bağlı sanal dünyalar inşa etmek için uğraşıyor. Fakat aşmaları gereken çok büyük problemler var. Önce bu problemleri sıralayalım, sonra bu alanlarda çözüm üretmeye çalışan şirketlerden örnekler verelim.

👉İnternet Hızı ve Bant Genişliği

Metaverse, ağır bir grafik görselleştirme ve veri işleme kapasitesine ihtiyaç duyacak. Bu nedenle, bu ihtiyacı karşılayacak bir yüksek bant genişliği, düşük gecikme süresi ve hızlı veri aktarımı altyapısının kurulması gerekiyor. Mevcut internet altyapısı ve donanım teknolojileri, bunun için henüz yeterli seviyede değil. Metaverse idealine ulaşmak için, önemli gelişmeler sağlanması gerekiyor.

✔Elon Musk'ın şirketi SpaceX, dünya çapında yüksek hızlı ve düşük gecikmeli internet erişimi sağlamak amacıyla Starlink adlı uydu tabanlı internet hizmetini geliştirdi. Starlink, alçak yörüngede bulunan binlerce küçük uyduyu kullanarak, mevcut uydu interneti sistemlerine kıyasla, daha hızlı ve güvenilir internet altyapısı sağlamayı hedefliyor.

✔Amazon'un da, "Project Kuiper" adlı uydu tabanlı bir internet altyapısı projesi var. Dünya çapında, geniş bant internet erişimini iyileştirmek amacıyla, alçak yörüngeye yaklaşık 3.200 uydu yerleştirmeyi planlıyorlar.

✔OneWeb ise, özellikle kırsal alanlar, okyanuslar ve kutup bölgeleri gibi zor erişimli bölgeleri hedefleyerek uydu ağı inşa ediyor. Onların amacı, son kullanıcıdan ziyade bilimsel araştırma yapan ya da yeraltı kaynağı arayan odaklara yönelmek.

👉Ölçeklenebilirlik ve Uyumluluk

Metaverse, çok sayıda kullanıcı ve platform arasında çalışabilen ölçeklenebilir ve uyumlu bir yapı bileni sunmak zorunda. Bu nedenle, farklı şirketlerin ve platformların, birlikte çalışabilmesini sağlamak için, ortak standartlar ve protokoller geliştirilmeli. Bu konuda şimdiye kadar en büyük adımı atan şirket, NVIDIA oldu. NVIDIA tarafından geliştirilen Omniverse platformu, paylaşılan bir sanal ortamda tasarım, simülasyon ve işbirliği yapabilmemizi sağlıyor. Omniverse'ü bulut ortamında ortak çalışma yapılan diğer platformlardan ayıran en büyük şey, Metaverse'ün HTML'i olarak tanımlanan "Universal Scene Description" formatına yatırım yapması. Bu konudan daha önce bahsetmiştim.

Metaverse'ün HTML'i: Universal Scene Description

Metaverse kavramının mimari tabanı olarak neden USD formatı kabul ediliyor?

Devamını Okuyun

👉Kullanıcı Deneyimi ve Arayüzler

Metaverse, sezgisel biçimde öğrenilebilir, insan biyolojisine uyumlu ve kullanıcı dostu arayüzler sunmalı. Bu gereksinim, artırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik ve giyilebilir cihazlar gibi ileri teknolojilere yapılan yatırımların önemini artırıyor.

✔Örneğin Microsoft, bir sosyal VR platformu olan AltspaceVR'ı satın aldı ve karma gerçeklik platformu Mesh'i geliştirerek, sürükleyici ve birbirine bağlı sanal deneyimler oluşturmak için çalışıyor.

✔Meta (eski adıyla Facebook) Horizon Workrooms ve Horizon Worlds ile dev bir Metaverse yaratmaya yönelik ilk adımlarını, 10 milyar dolarlık inanılmaz bir yatırımla atmıştı. Horizon Workrooms, VR tabanlı bir işbirliği platformu, Horizon Worlds ise kullanıcıların birlikte oluşturup, keşfedeceği sosyal bir VR alanı. Lakin Meta'nın şimdiye kadar başardığını söylediği şeyi, Roblox ve Epic Games hali hazırda yapıyor. O nedenle Zuckerberg, eleştirilerin hedefi olmaya devam ediyor. (Buna başka bir yazıda, ayrıca değineceğim.)

Şimdilik, beklenen devrimsel ürün ya da proje henüz gelmedi. Belki önümüzdeki senelerde gelebilir. Şimdilik, nu alandaki en önemli başarılarının, 2014'te aldıkları OculusVR ve SparkAR'ın vizyonuna yatırım yapmak olduğunu söyleyebiliriz. Ama finansal açıdan, yatırımlarını karşılayacak bir gelişme yakalayabildiklerini söylemek zor.

👉Gizlilik ve Güvenlik

Kullanıcıların kişisel bilgilerinin, dijital varlıklarının güvenliğini sağlamak, sahipliğini ayrıştırmak, Metaverse'in başarısı için kritik öneme sahip bir konu. Bu amaçla, güçlü şifreleme ve kimlik doğrulama yöntemleri kullanılması gerekiyor. Bu alanda çalışma yapan şirketlerin hepsini, doğrudan Metaverse'i inşa etmek amacıyla yola çıkmadıkları için, direkt bu kapsama alamayız. Ama internet'teki gizlilik ve güvenliğin artırılması için, Metaverse vizyonunu odağa alarak, ciddi çalışmalar ve yatırımlar yapan şirketler var.

✔Örneğin Fortinet, siber güvenlik çözümleri ve hizmetleri sunarak, Metaverse ve ilgili altyapılar için güvenli bir ağ ortamı sağlamayı amaçladığını açıklamıştı.

✔Okta, kimlik yönetimi ve erişim kontrolü alanında hizmetler sunarak, Metaverse kullanıcılarının ve uygulamalarının güvenli ve kolay kimlik doğrulaması yapabilmesine olanak tanıyor.

✔Proton, güçlü şifreleme ve gizlilik hizmetleri sunarak, kullanıcı verilerinin güvende kalması için uğraşıyor ve bu konuda tekelleşmeye karşı bir duruşları var.

Bu şirketlerin yanı sıra, Metaverse'i inşa etmeye çalışan dev şirketler de (ör. Meta, Microsoft, Roblox) kendi platformlarındaki gizlilik ve güvenlik standartlarını geliştirmek için yoğun çaba sarf ediyor.

💡

Bu konuda oldukça önemli noktalara değinen bir makale okumak isterseniz, buyrun buraya.

👉Regülasyonlar ve Yönetim Standartları

Metaverse, çok sayıda kullanıcı ve şirketin katılımıyla ortaya çıkacağı için, etik ve hukuki sorunlarını çözmek, çağdaş düzenleyici çerçeveler (regülasyon) ve yönetişim yapılarına gereksinim duyuyor. Fikri mülkiyet, veri gizliliği ve kullanıcı hakları gibi konuları ele alan uluslararası düzenlemelerin de geliştirilmesini gerekiyor. Hem özel sektörün hem de G8 devletlerinin bile, bu konudaki karnesi pek parlak değil (İlgili raporda, 160. sayfadaki güvenlik endişeleri bölümüne bakabilirsiniz.). Üstelik teknik açıdan da meşakatli bir dönüşüm gerekiyor.

Hukuk firmaları, -şimdilik ticari motivasyonla da olsa- bu konuya önem vermeye başladı. Örneğin, Perkins Coie büyük bir uluslararası hukuk firması ve Metaverse ile ilgili fikri mülkiyet, gizlilik ve veri koruma, kullanıcı hakları ve diğer hukuki konulara odaklanıyor.

Metaverse yönetişimi için kullanılacak altyapı ise, Metaverse'in karmaşık ve çok yönlü doğası nedeniyle bir dizi teknoloji ve protokolün kaynaşmasından oluşabilir.

✔Örneğin blokzincirler, merkezi olmayan, güvenli ve şeffaf bir yönetişim sağlamak için kullanılabilir.

✔Akıllı sözleşmeler ve tokenizasyon aracılığıyla dijital varlık yönetimi, fikri mülkiyet hakları ve kullanıcı kimlikleri gibi konulara çözüm sunabilir.

✔Metaverse'in farklı platformlar arasında bağlantılı ve entegre olabilmesi için açık kaynak protokollere ihtiyaç duyulacaktır. Bu protokoller, veri alışverişini ve kullanıcı hareketlerini kolaylaştırır.

✔Yine, merkezi olmayan ve güvenli bir altyapı sağlamak için, Metaverse yönetişimi dağıtık sistemlere dayanabilir. Bu, veri depolama ve işleme işlemlerinin dünya çapında dağıtık sunucular arasında bölüştürülmesini sağlar.

👉Ekonomi ve Para Birimi

Metaverse, dijital varlıkların ve hizmetlerin alınıp satılabilmesi için işlevsel bir ekonomi ve para birimi sistemine ihtiyaç duyacak. Bu, merkezi olmayan finans ve kripto para birimleri gibi teknolojilere yapılan yatırımları daha anlamlı kılıyor.

✔Örneğin blokzincir tabanlı bir sanal dünya olan The Sandbox, kullanıcılarına dijital varlıklar yaratma, sahip olma ve gelir elde etme imkanı tanıyor.

✔Kullanıcıların sanal varlıkları ve arazileri satın alıp, satabileceği ve ticaretini yapabileceği merkezi olmayan, blokzincir tabanlı bir sanal dünya olan Decentraland de bunun erken örneklerinden biri.

💡

Lakin, bunların esasen, gelir elde etme yöntemlerinin dayandığı teknoloji hariç, MMORPG'lerden çok farklı olmadığını, sadece bir yönden Metaverse kavramına benzer bir örnek teşkil ettiğini unutmamak gerekiyor.

Eğer herhangi bir oyun ya da proje, gerçek bir Metaverse deneyimi sunabilseydi, Metaverse'teki günlük aktif kullanıcı sayılarının 38'e kadar düşüp düşemeyeceği tartışılmazdı. The Sandbox'un da 13 ayda 2 milyon kullanıcıya ulaşmasına rağmen, günlük aktif kullanıcı sayısının 522'ye düştüğü söylenmişti. Her iki proje de, bu konuda farklı metrikler kullandığını belirtse de, hiçbirinin Roblox ve Minecraft gibi oyunlar kadar aktif kullanıcıya sahip olmadığı ortada. Şu anda, Metaverse istatistikleri oluşturulurken, Fortnite, Roblox ve Minecraft kullanıcıları da hesaba katılıyor. Ama bu projelerin idealize edilen Metaverse kavramı ile aynı şey olmadığını, aslen birer online oyun olduklarını hepimiz biliyoruz.

Gelir dağıtımında, oyun içi varlıkları sahiplenmek hususunda blokzincir tekonlojilerini kullanmaya başlasalar da, ya da Fornite dünyasında sanal karakterlerle konser düzenleseler de, bunların hiçbiri, yola çıkılan Metaverse idealini tam olarak karşılamıyor. Zira, deneyim açısından, şu ana kadar gördüğümüz herhangi bir teknolojik standartın, daha iyisini henüz sunamıyorlar.

💡

Bu anlamda AR/VR, bulut hesaplama, GPU gücü, enerji ve sürdürülebilirlik, regülasyonlar, yapay zeka gibi başlıkları içeren teknoloji devriminin hızlanmasını beklemek zorunda olduğumuz aşikar.

🔸Gerçek Hayatın Tam Bir Kopyası Olan, Benzer Gelişmişlikte Bir Metaverse Ne Zaman Ortaya Çıkacak?

Gerçek hayatı yansıtan gerçek bir Metaverse'in ortaya çıkış süresini tahmin etmek zor, çünkü bu, teknolojik ilerlemelere, kullanıcılar tarafından benimsenmesine ve düzenleyici çerçevelere damardan bağlı bir konu.

Bununla birlikte, mevcut teknolojilere ve sanal gerçeklik, yapay zeka ve merkezi olmayan sistemler gibi alanlardaki gelişmelerin hızına dayanarak, kabaca bir tahmin sunabiliriz. 👇

💡

İdealize ettiğimiz Metaverse kavramına daha çok yaklaşabilmemiz için, geçmesi gereken süre, aşağı yukarı 10 yıl. Fakat, gerçek hayatı birebir yansıtan, kapsamlı ve büyüleyici bir Metaverse'in ortaya çıkması birkaç on yıl daha sürebilir.

Önümüzdeki 5-10 yıl içinde Metaverse platformlarının geliştirilmesinde önemli ilerlemeler bekleyebiliriz; bunlar daha fazla gerçekçilik, bağlantı imkanı ve kullanıcı katılımı sağlayacaktır. Bu süre zarfında, Metaverse'in temel unsurlarının çoğunun oluşturulması muhtemel; sanal ve fiziksel dünyalar arasındaki entegrasyonun da arttığını göreceğiz.

Metaverse'in inşa edilmesi sadece gelişmiş bir teknoloji değil, aynı zamanda yaygın benimseme, platformlar arası sorunsuz entegrasyon ve gizlilik, fikri mülkiyet ve kullanıcı hakları gibi konularla ilgili çeşitli yasal, etik ve sosyal sorunların da çözülmesini gerektiriyor.

Bu tahminlerin elimizdeki verilere dayandığını, spekülatif olduğunu ve yeni teknolojiler ve gelişmeler ortaya çıktıkça değişebileceğini belirtmek de önemli.

Metaverse vizyonumuzdaki ilerlemenin hızı, gerçek hayatı yansıtan sanal bir evren inşa etmekle ilgili zorlukları ele alırken, yenilikleri yönlendiren araştırmacılar, geliştiriciler, politikacılar ve kullanıcıların kolektif çabalarına bağlı olacak. Bu konuda oldukça kapsamlı ve yüksek sayıda atıf almış, bilimsel bir öngörü makalesi okumak isterseniz, sizi şuraya alalım.

💡

Benimle iletişime geçmek isterseniz, Twitter profilim üzerinden bana ulaşabilirsiniz.

Bize önereceğiniz içerik var mı? Fikirlerinizi bizimle paylaşın.

Twitter | Discord

Web2 ve Web3'ün Buluştuğu Platform: Troy

Misyonumuz yalnızca genel olarak P2E olarak adlandırılan, ama NFT Games, Blockchain Games, P&E Games, Crypto Games olarak da adlandırılan her türden web3 oyunu ile topluluğumuzu buluşturmak değil; geleneksel ve popüler web2 oyunlarını da oynamak, tanıtmak, ödüllü turnuvalar düzenlemek ve odağımızı "oyun" üzerinde tutarak büyümek istiyoruz. İyi bir oyunun kazandırdığı tüm değerlerin yanında, gerçek hayata transfer edilebilecek bir gelir, bizim için bir bonus... Amacımız önce oynamak, sonra eğlenmek, ardından geliştirmek, kazanmak ve paylaşmak.

Siz de Aramıza Katılın!

Bizimle birlikte eğlenmek, öğrenmek, gelişmek ve kazanmak istiyorsanız, hemen, şimdi ücretsiz olarak aramıza katılın. Tek yapmanız gereken Discord server'ımıza gelmek ve bize selam vermek! Geri kalan her şey için sizinle iletişimde kalacak ve sizi yönlendireceğiz! Bizi kaliteli, eğlenceli ve bilgilendirici paylaşımlar yaptığımız sosyal medya hesaplarımızda da takip etmeyi unutmayın! Aramıza hoş geldiniz!